GİZLİLİK POLİTİKASI
Gizlilik politikası ve kullanıcı verilerinin korunması, dijital çağda her kurum ve kullanıcı için olmazsa olmaz konuların başında gelir. Bu husus, kullanıcıların kişisel bilgilerinin gizliliğini ve güvenliğini sağlamanın yanı sıra, kuruluşların mevzuata uygun hareket etmelerini de garanti altına alır. Özellikle internetin yaygın kullanımıyla birlikte, kişisel verilerin toplanması, saklanması ve işlenmesi konularında artan bir farkındalık ve titizlik söz konusudur.
GÜVENLİK
Kişisel verilerinizin korunmasından, güvenliği tehdit edebilecek herhangi bir aktivitenin önlenmesine kadar, güvenliğiniz bizim için en büyük önceliktir.
ŞEFFAFLIK
ullanıcıların kendileri hakkında toplanan verilerin ne şekilde işlendiğini, saklandığını ve kullanıldığını açık ve net bir şekilde anlamalarını sağlar.
KALİTE
sitemizin nasıl bir hizmet sunmayı taahhüt ettiğini de belirler. Bu sayede kullanıcılar, sunduğumuz hizmetin kalitesini ve kapsamını açıkça anlayabilir.
Gizlilik Politikası Nedir ve Neden Önemlidir
Gizlilik Politikası, bir şirketin veya organizasyonun, kullanıcılarına ait verileri nasıl topladığını, kullanıp, sakladığını ve paylaştığını detaylı bir şekilde açıklayan resmi bir belgedir. Bu belge, kullanıcıların gizlilik haklarını koruyan ve onlara, kişisel bilgilerinin koruma altında olduğunu garanti eden bir güvence niteliğindedir. Peki, Gizlilik Politikası ve Kullanıcı Verilerinin Korunması neden bu kadar önemli?
- Güven Oluşumu: Güçlü bir gizlilik politikası, kullanıcılar ve şirketler arasındaki güveni inşa etmek için temel bir unsurdur. Kullanıcılar, kişisel bilgilerinin korunacağına ve istismar edilmeyeceğine dair güvence ararlar.
- Yasal Zorunluluk: Birçok ülkede, özellikle Avrupa Birliği’nde GDPR gibi yasalar, şirketlerin kişisel verileri işlerken belirli kurallara uymalarını ve gizlilik politikalarını bu doğrultuda düzenlemelerini zorunlu kılar.
- Kullanıcı Haklarının Korunması: Kullanıcıların, kişisel verileri üzerinde kontrol sahibi olmalarını sağlar. Onlara, verilerinin nasıl kullanıldığı, saklandığı ve paylaşıldığı konusunda net bilgiler verir.
- Şeffaflık: Kullanıcılar, bir hizmeti kullanmayı seçmeden önce, kişisel bilgilerinin nasıl işleneceğini bilmek ister. Bu açıklık, kullanıcıların bilinçli kararlar vermesine olanak sağlar.
Gizlilik Politikası ve Kullanıcı Verilerinin Korunması, yalnızca yasal bir zorunluluk olmakla kalmaz, aynı zamanda kullanıcılar ve hizmet sağlayıcılar arasında sağlıklı bir ilişki kurmanın ve sürdürmenin de temelini oluşturur. Bu nedenle, her şirketin, kullanıcılarına karşı sorumluluklarını ciddiye alması ve gizlilik politikasını, hem yasal gerekliliklere hem de etik standartlara uygun bir şekilde düzenlemesi esastır.
Kullanıcı Verilerinin Korunması ve Mevzuata Uygunluk
Gizlilik Politikası ve Kullanıcı Verilerinin Korunması konuları, günümüz dijital dünyasında her zamankinden daha fazla önem taşımaktadır. Özellikle kullanıcı verilerinin korunması, işletmelerin üzerinde dikkatle durması gereken bir konudur. İşletmeler, kullanıcılarının verilerini koruyarak güvenilirliklerini artırır ve mevzuata uyum sağlamış olurlar. Bu bölümde, kullanıcı verilerinin korunması ve mevzuata uygunluk konularına detaylı bir bakış atacağız.
Mevzuata Uygunluk Nedir?
Mevzuata uygunluk, bir işletmenin faaliyetlerinin, ilgili yasalara, standartlara ve yönetmeliklere uygun olması anlamına gelir. Kullanıcı verilerinin korunması bağlamında bu, özellikle Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) ve Avrupa Genel Veri Koruma Yönetmeliği (GDPR) gibi yasal düzenlemelere uyum sağlamayı içerir.
Gizlilik Politikası ve Mevzuata Uygunluk
- Yasal Zorunluluklar: İşletmeler, kullanıcı verilerini toplarken ve işlerken belirli yasal gerekliliklere uymak zorundadır. Bu, kullanıcılara veri toplama amaçları, kullanım şekilleri ve veri paylaşımları hakkında şeffaf bilgiler sunmayı gerektirir.
- Güven Artışı: Mevzuata uygun bir gizlilik politikası, kullanıcıların işletmeye olan güvenini artırır. Kullanıcılar, verilerinin korunduğunu ve yasalara uygun şekilde işlendiğini bilerek daha rahat bir şekilde hizmetlerden yararlanabilir.
- Mevzuata Uygunluk Avantajları: Mevzuata uygunluk, sadece yasal bir zorunluluk olmanın ötesinde, marka imajını güçlendiren ve müşteri sadakatini artıran bir faktördür.
Kişisel Verilerin Toplanması: Yöntemler ve Araçlar
Gizlilik Politikası ve Kullanıcı Verilerinin Korunması konusunda temel bir adım, kişisel verilerin toplanması sürecidir. Bu süreç, hem bireylerin gizliliğine saygı duymayı hem de işletmelerin hizmetlerini daha etkili bir şekilde sunabilmelerini sağlar. Bu yazımızda, kişisel verilerin hangi yöntemler ve araçlar aracılığıyla toplandığını ve bu sürecin gizlilik politikası ve kullanıcı verilerinin korunmasıyla nasıl uyumlu hale getirilebileceğini ele alacağız.
Anketler ve Formlar: Kullanıcıdan bilgi toplamanın en yaygın yöntemlerinden biridir. Kullanıcı deneyimini iyileştirmek veya kullanıcı ihtiyaçlarını anlamak amacıyla düzenlenir.
Çerezler (Cookies): Kullanıcıların web sitelerindeki davranışlarını takip etmek için kullanılır. Böylece, kullanıcılar için daha kişiselleştirilmiş bir deneyim sunulabilir.
Çevrimiçi İzleme Araçları: Google Analytics gibi araçlar, web sitesi sahiplerine kullanıcıların site içi davranışları hakkında bilgi verir. Bu bilgiler sayesinde, sitenin nasıl iyileştirilebileceği konusunda önemli veriler elde edilir.
Kişisel verilerin toplanmasında kullanılan yöntem ve araçların, kullanıcıların gizlilik haklarına saygı göstermesi ve Gizlilik Politikası ve Kullanıcı Verilerinin Korunması prensipleri ile uyumlu olması gerekmektedir. Kullanıcılar, toplanan verilerin ne amaçla kullanılacağı, nasıl saklanacağı ve kimlerle paylaşılacağı konusunda bilgilendirilmeli ve gerekli durumlarda onayları alınmalıdır.
Bu süreçler, işletmeler için hem mevzuata uyum sağlama hem de kullanıcı güvenini artırma fırsatı sunar. Toplanan verilerin korunması ve etik bir şekilde kullanılması, kullanıcılar arasında marka sadakati oluşturmanın anahtarıdır. Gizlilik Politikası ve Kullanıcı Verilerinin Korunması bu bağlamda sadece yasal bir gereklilik değil, aynı zamanda iyi bir iş pratiği olarak da önem taşımaktadır.
Veri Saklama Politikaları: Nasıl ve Neden Saklanır?
Gizlilik Politikası ve Kullanıcı Verilerinin Korunması konusu, modern teknolojinin bir parçası olarak önemini her geçen gün artırmaktadır. Bu bağlamda, veri saklama politikaları, kişisel verilerin nasıl ve neden saklandığına dair kritik bir bileşeni oluşturur. Gelin, bu konuyu detaylarıyla inceleyelim.
Veri Saklamanın Temel Nedenleri
- Yasal Uyum: Çeşitli ülkelerdeki yasalar, kurumların belirli verileri belli bir süre boyunca saklamalarını zorunlu kılar. Gizlilik Politikası ve Kullanıcı Verilerinin Korunması amacıyla bu zorunluluklar titizlikle takip edilmelidir.
- İş Sürekliliği ve Veri Yedekleme: Olası bir veri kaybı veya sistem çökmesi durumunda, saklanan verilerin yedekleri sayesinde iş sürekliliği sağlanabilir.
- Analiz ve İş Zekası: Saklanan veriler üzerinde yapılan analizler, iş stratejilerinin geliştirilmesinde kritik rol oynar.
Veri Saklama Yöntemleri
- Bulut Saklama: Verilerin, güvenlik ve erişilebilirlik avantajları sunan bulut tabanlı sistemlerde saklanması.
- Şifrelenmiş Saklama: Özellikle hassas kullanıcı verilerinin, yetkisiz erişimlere karşı korunması amacıyla şifrelenerek saklanması.
- Yerel Saklama: Verilerin fiziksel veya sanal sunucularda yerel olarak saklanması, özellikle yasal gerekliliklerin bunu zorunlu kıldığı durumlarda tercih edilir.
Veri Saklama Süresi
Gizlilik Politikası ve Kullanıcı Verilerinin Korunması kapsamında, saklama süreleri genellikle ilgili yasal mevzuata ve sektörel gereksinimlere göre belirlenir. Örneğin, finans sektöründe müşteri işlemleri kayıtlarının 5 yıl, sağlık sektöründe hasta kayıtlarının ise 10 yıl saklanması gerekebilir.
Üçüncü Parti Paylaşımı ve Kullanıcı Onayı
Gizlilik Politikası ve Kullanıcı Verilerinin Korunması konusunda önemli bir başka bölüm de, kişisel verilerin üçüncü partilerle paylaşımı ve bu süreçte kullanıcı onayının alınmasıdır. Kullanıcıların kişisel bilgileri, çeşitli nedenlerle, özellikle de hizmet kalitesini artırmak, kişiselleştirilmiş deneyimler sunmak veya yasal gereklilikler çerçevesinde üçüncü taraflarla paylaşılabilmektedir. Ancak bu süreç, kullanıcıların gizlilik haklarının korunmasını mutlaka içermelidir.
Kullanıcı Onayının Önemi
- Açık Rıza: Kullanıcılar, kişisel verilerinin hangi amaçla kullanılacağını açık ve net bir şekilde bilgilendirilmeli ve bu doğrultuda rıza göstermelidir.
- Bilgilendirme: Kullanıcılar, verilerinin kimlerle ve hangi şartlarda paylaşılacağı konusunda tam olarak bilgilendirilmelidir.
Üçüncü Parti Paylaşım Standartları
- Güvenlik: Paylaşılan verilerin korunması için üçüncü partilerin güvenliğinin doğrulanması gerekir.
- Sınırlı Erişim: Sadece gerekli olan verilerin paylaşılması, kullanıcıların gizliliğinin korunmasını sağlar.
- Yasal Uygunluk: Özellikle GDPR gibi yasal düzenlemelere uygun şekilde verilerin işlenmesi ve paylaşılması.
Gizlilik Politikası ve Kullanıcı Verilerinin Korunması adına, üçüncü parti paylaşımı sırasında kullanıcı onayı almak, şeffaflık ve güven inşası açısından son derece kritiktir. Bu, sadece yasal bir zorunluluk olmakla kalmayıp, aynı zamanda kullanıcıların markaya olan güvenini ve sadakatini artırır. Dolayısıyla, veri paylaşım politikaları, kullanıcının haklarını ve gizliliğini esas alacak şekilde oluşturulmalıdır.
Veri Güvenliği: Kullanılan Teknolojiler ve Önlemler
Günümüzde, gizlilik politikası ve kullanıcı verilerinin korunması, teknolojinin hızlı gelişimi ile birlikte daha da önem kazanmıştır. Kullanıcı verilerinin güvenliği, organizasyonların en üst düzeyde önem verdiği konulardan biridir. Bu bağlamda, veri güvenliği konusunda kullanılan teknolojiler ve alınan önlemler büyük bir dikkat ve titizlik gerektirir.
Kullanılan Teknolojiler:
Şifreleme Teknolojileri: Kullanıcı verilerinin şifrelenmesi, verilerin yetkisiz kişiler tarafından erişimine karşı korunmasında temel bir yöntemdir. Özellikle, veri transferi sırasında SSL/TLS gibi güvenli şifreleme protokollerinin kullanılması kritik öneme sahiptir.
Güvenlik Duvarları: Ağ güvenliği için kullanılan güvenlik duvarları, dış tehditlere karşı bir koruma kalkanı oluşturur. Bu sayede, kötü niyetli yazılımların ve saldırıların organizasyonun iç ağına sızması engellenir.
Erişim Kontrol Sistemleri: Kullanıcı verilerine erişimi sınırlamak ve kontrol etmek için erişim kontrol sistemleri kullanılır. Bu sistemler, kullanıcıların sadece yetkilendirildikleri verilere erişim sağlamalarını temin eder.
Alınan Önlemler:
Düzenli Güvenlik Denetimleri: Güvenlik zafiyetlerini tespit etmek ve önlemek amacıyla düzenli olarak güvenlik denetimleri yapılır. Bu denetimler, potansiyel tehditleri erkenden fark etmeye ve gerekli önlemleri alabilmeye olanak tanır.
Güvenlik Eğitimleri: Organizasyon içindeki tüm çalışanlar için düzenli güvenlik eğitimleri düzenlenir. Bu eğitimler sayesinde, çalışanlar veri güvenliği konusunda bilinçlenir ve gizlilik politikası ve kullanıcı verilerinin korunması konusunda daha duyarlı hale gelirler.
Yedekleme ve Felaket Kurtarma Planları: Veri kaybı ve benzeri durumlar için yedekleme ve felaket kurtarma planlarının hazır olması, veri güvenliğinin temel taşlarından biridir. Bu planlar, olası bir veri kaybı durumunda verilerin hızlı ve güvenli bir şekilde kurtarılmasını sağlar.
Gizlilik politikası ve kullanıcı verilerinin korunması çabalarında, veri güvenliğinin sağlanması, teknolojik gelişmelerle desteklenen proaktif bir yaklaşım gerektirir. Kullanılan teknolojiler ve alınan önlemler, sürekli olarak güncellenmeli ve geliştirilmelidir. Bu sayede, kullanıcılarının gizlilik hakları korunurken, güven ve şeffaflık prensiplerine bağlı kalınmış olunur.
Kullanıcı Hakları ve Bu Hakların Korunması
Gizlilik Politikası ve Kullanıcı Verilerinin Korunması kapsamında, kullanıcı haklarının bilinmesi ve bu hakların nasıl korunduğunun anlaşılması hayati öneme sahiptir. Her bireyin, kişisel verilerinin nasıl kullanıldığını bilmek ve bu veriler üzerinde kontrol sahibi olmak hakkı vardır. Bu, temel insan haklarından biri olarak kabul edilmekte ve birçok ülkenin mevzuatında yer almaktadır.
Kullanıcının Temel Hakları:
- Erişim Hakkı: Kullanıcılar, kendileriyle ilgili toplanan verilere erişim talep edebilir.
- Düzeltme Hakkı: Eğer kişisel veriler eksik veya yanlışsa, düzeltilmesini isteme hakkı.
- Silme Hakkı: Kullanıcılar, belirli koşullar altında kişisel verilerinin silinmesini talep edebilirler.
- İtiraz Hakkı: Kullanıcılar, kişisel verilerinin belli amaçlar için işlenmesine itiraz edebilirler.
Bu Hakların Korunması:
Gizlilik Politikası ve Kullanıcı Verilerinin Korunması, söz konusu kullanıcı haklarını korumak amacıyla bir dizi tedbir almayı gerektirir. Bu tedbirler arasında;
- Şeffaflık: Kullanıcılar, kişisel verilerinin nasıl toplandığı, işlendiği ve kimlerle paylaşıldığı hakkında net bilgilere sahip olmalıdır.
- Güvenlik Önlemleri: Kullanıcı verilerinin yetkisiz erişim, kayıp veya hasara karşı korunması için gerekli teknolojik ve idari önlemlerin alınması.
- Kullanıcı Onayı: Kullanıcının açık onayı olmadan kişisel verilerin işlenmemesi veya üçüncü partilerle paylaşılmaması.
- Hakların Kullanımını Kolaylaştırma: Kullanıcıların haklarını kolayca kullanabilmeleri için gerekli araçların ve süreçlerin sağlanması.
Gizlilik Politikası ve Kullanıcı Verilerinin Korunması, işletmelerin ve organizasyonların sadece mevzuata uyumunu değil, aynı zamanda etik değerlere de bağlı kalmalarını sağlar. Bu, hem kullanıcı güvenini artırır hem de veri koruma standartlarının yükseltilmesine katkıda bulunur. Kullanıcı haklarının korunması, güvenli ve şeffaf bir dijital ortamın temel taşlarından biridir.
Gizlilik Politikasının Şeffaflığının Önemi
Gizlilik politikasının şeffaflığı, kullanıcılar ve hizmet sağlayıcılar arasında güven oluşturma açısından büyük önem taşır. Şeffaflık prensibi, “Gizlilik Politikası ve Kullanıcı Verilerinin Korunması” başlıkları altında ele alındığında, kullanıcıların kendileri hakkında toplanan verilerin ne şekilde işlendiğini, saklandığını ve kullanıldığını açık ve net bir şekilde anlamalarını sağlar. Bu anlayış, kullanıcıların hizmetlere olan güvenini artırır ve onları bilinçli kararlar almaya yönlendirir.
- Güvenin Artması: Gizlilik politikasının şeffaf olması, kullanıcıların hizmet sağlayıcıya olan güvenini artırır. Kullanıcılar, verilerinin korunduğunu ve yalnızca gerekli durumlarda kullanıldığını bilmek ister.
- Bilinçli Kararlar: Kullanıcılar, gizlilik politikasını açıkça anladıklarında, hangi hizmetleri kullanacaklarına ve hangi verilerini paylaşacaklarına dair daha bilinçli kararlar alabilirler.
- Hukuki Uygunluk: Şeffaf gizlilik politikaları, hizmet sağlayıcıların yasal mevzuata uygun hareket etmelerine yardımcı olur. Bu, potansiyel hukuki sorunların önlenmesi açısından önemlidir.
- Müşteri Sadakati: Kullanıcılar, verilerinin güvende olduğunu hissettikleri hizmetlerle daha uzun süreli ilişkiler kurmaya daha yatkındır. Bu, müşteri sadakati oluşturmak ve korumak için kritik bir adımdır.
Gizlilik Politikası ve Kullanıcı Verilerinin Korunması konusunda şeffaflığın sağlanması, bu sürecin temel taşlarındandır. Kullanıcılar tarafından anlaşılır ve erişilebilir bir gizlilik politikasının oluşturulması, tüm bu unsurların hizmet sağlayıcılar tarafından dikkate alınmasını gerektirir. Sonuç olarak, gizlilik politikasının şeffaflığı hem kullanıcı haklarının korunması hem de hizmet sağlayıcıların marka itibarının güçlendirilmesi açısından hayati önem taşımaktadır.
Değişiklikler ve Güncellemeler: Kullanıcılara Bilgilendirme Süreçleri
Gizlilik Politikası ve Kullanıcı Verilerinin Korunması konusunda titizlik gösteren kuruluşlar, zamanla politikalarında değişiklik yapmak zorunda kalabilir. Teknolojinin gelişmesi, mevzuat değişiklikleri veya işletmenin büyümesi gibi sebeplerle bu değişiklikler kaçınılmazdır. Bu değişiklik ve güncellemelerin kullanıcılara etkin bir şekilde iletilmesi, gizlilik politikasının şeffaflığını ve kurum güvenilirliğini doğrudan etkiler.
Kullanıcılara Bilgilendirme Yöntemleri:
- E-posta Bildirimleri: Değişikliklerden önce kullanıcılara detaylı bir e-posta gönderilir. Bu e-postada, değişikliklerin nedenleri ve kullanıcının hangi adımları atması gerektiği açıklanır.
- Web Sitesi Duyuruları: Web sitesinin ana sayfasında veya özel bir duyuru sayfasında değişikliklere dair bilgiler yer alır.
- Pop-up Bildirimler: Kullanıcılar web sitesini ziyaret ettiğinde, değişiklikleri özetleyen ve daha fazla bilgiye yönlendiren pop-up bildirimleri gösterilir.
Gizlilik Politikası Güncellemelerinin Şeffaflığı: Gizlilik Politikası ve Kullanıcı Verilerinin Korunması bağlamında yapılan her türlü değişiklik, kuruluşlar tarafından şeffaf bir şekilde kullanıcılara sunulmalıdır. Kullanıcıların güncellemeleri kolayca anlayıp, nasıl etkileneceklerini bilmeleri gerekir. Bu süreçte, kullanıcı görüşlerine ve endişelerine de değer verilmesi, onların haklarını önemseyen bir yaklaşımın göstergesi olarak kabul edilir.
Kuruluşların, gizlilik politikası ve kullanıcı verilerinin korunması konusunda yapacakları güncellemeleri, belirlenen iletişim kanalları üzerinden zamanında ve açık bir dil kullanarak bildirmeleri, güven oluşturur ve kullanıcı memnuniyetini artırır. Bu süreç, aynı zamanda kullanıcı haklarına saygının bir göstergesi olarak değerlendirilir ve kurumun itibarını olumlu yönde etkiler.
Sıkça Sorulan Sorular
Gizlilik Politikamız ne tür kullanıcı verilerini toplamaktadır?
Gizlilik Politikamız, web sitemizi ziyaret eden kullanıcıların deneyimini iyileştirmek ve kişiselleştirmek amacıyla belirli verileri toplamaktadır. Bu veriler; kullanıcıların IP adresleri, tarayıcı bilgileri, işletim sistemi türü, site içi gezinme hareketleri ve oturum süreleri gibi teknik verileri içermektedir. Ayrıca, kullanıcılarımızın hesap oluşturma sürecinde verdikleri isim, e-posta adresi gibi kişisel bilgiler de toplanmaktadır.
Kullanıcı verileri nasıl korunmaktadır?
Kullanıcı verilerinin güvenliği bizim için son derece önemlidir. Bu sebeple, veri koruma standartlarına uygun olarak ileri düzey şifreleme teknolojileri ve güvenlik protokolleri kullanmaktayız. Ayrıca, verilerin korunması için düzenli güvenlik kontrolleri yapılmaktadır ve tüm çalışanlarımız gizlilik konusunda sürekli olarak eğitim almaktadırlar. Kullanıcı verileri, yetkisiz erişim, değişiklik veya ifşa olaylarına karşı sıkı güvenlik önlemleri altında saklanmaktadır.
Üçüncü partilerle kullanıcı verileri paylaşılıyor mu?
Gizlilik politikamız, kullanıcı verilerinin korunması konusunda açık kurallar koymaktadır. Üçüncü partilere veri transferi, yalnızca hizmetlerimizin gerektirdiği işlevsellikleri sağlamak, yasal yükümlülüklerimizi yerine getirmek veya kullanıcıların rızalarıyla gerçekleştirilen açıkça tanımlanmış durumlar dışında yapılmamaktadır. Üçüncü partilerle veri paylaşımı söz konusu olduğunda, gizlilik standartlarımızı karşılayan güvenlik önlemlerinin alındığından emin olunmaktadır.
Kullanıcılar kendi verilerine erişebilir veya onları nasıl silebilirler?
Kullanıcılar, kendi verilerine erişme ve bu veriler üzerinde kontrol sahibi olma hakkına sahiptirler. Verilerinize erişmek veya silmek istediğinizde, hesabınızın ayarlar bölümünden ilgili taleplerde bulunabilir veya müşteri hizmetlerimize doğrudan ulaşarak isteklerinizi iletebilirsiniz. Gizlilik politikamız ve mevzuat gereği, kullanıcılardan gelen bu tür talepleri hızlı ve etkili bir şekilde işleme koymaktayız.
Gizlilik politikamızda değişiklik olursa kullanıcılar nasıl bilgilendirilir?
Gizlilik politikamızda yapılan herhangi bir değişiklik, kullanıcılarımıza şeffaflık ilkesi çerçevesinde hızla bildirilecektir. Değişiklikler web sitemizde ilan edilecek, ayrıca kayıtlı kullanıcılarımıza e-posta yoluyla doğrudan bildirim yapılacaktır. Kullanıcıların yeni şartlarla ilgili farkındalık kazanmalarını ve gerektiğinde tercihlerini güncelleyebilmelerini sağlamak amacıyla değişikliklerin yürürlüğe girişinden önce yeterli bir süre verilecektir.